Κυστεοουρητηρική παλινδρόμηση είναι η επιστροφή των ούρων από την κύστη προς τους νεφρούς. Φυσιολογικά, στην κυστεοουρητηρική συμβολή, δηλαδή στο σημείο όπου ενώνεται ο ουρητήρας με την κύστη, υπάρχει μια βαλβίδα που εμποδίζει την παλινδρόμηση των ούρων. Όταν τα ούρα που βρίσκονται στην κύστη μολυνθούν, παλινδρομούν προς τους νεφρούς και μπορεί να προκαλέσουν νεφρική λοίμωξη και να οδηγήσουν σε βλάβες των νεφρών. Είναι νόσος, κυρίως της νεαρής ηλικίας, που χρήζει προσοχής και ως εκ τούτου η διάγνωσή της έχει αυξημένη βαρύτητα.

Η Ειδική Ακτινοδιαγνώστρια Παιδοακτινολόγος Βίκυ Ατσάλη – Στουγιάννου απαντά στις ερωτήσεις μας για την κατανόηση της νόσου.

Γιατί συμβαίνει η κυστεοουρητηρική παλινδρόμηση (ΚΟΠ);

Η ροή των ούρων σε αντίθετη από τη φυσιολογική κατεύθυνση, δηλαδή από την ουροδόχο κύστη προς τους ουρητήρες ή και προς τους νεφρούς, είναι αποτέλεσμα της μη σωστής λειτουργίας του αντιπαλινδρομικού μηχανισμού, δηλαδή της ένωσης του ουρητήρα με την ουροδόχο κύστη.

Διακρίνεται σε δύο μορφές: Στην πρωτοπαθή, όπου το κατώτερο ουροποιητικό (δηλαδή η κύστη και η ουρήθρα) δεν παρουσιάζει δομικές ή λειτουργικές ανωμαλίες. Υπάρχει από τη γέννηση και είναι η συχνότερη ανωμαλία του ουροποιητικού που παρατηρείται στα παιδιά. Και στη δευτεροπαθή, όπου παρατηρούνται ανωμαλίες που δημιουργούν αποφρακτικά φαινόμενα όπως οι βαλβίδες της οπίσθιας ουρήθρας ή διαταραγμένη λειτουργία όπως η νευρογενής κύστη. Η δευτεροπαθής μπορεί να προκύψει και σε οποιαδήποτε ηλικία, εφόσον υπάρχει αίτιο που παρεμποδίζει την ομαλή ροή των ούρων από την κύστη. Και στις δύο περιπτώσεις η κυστεοουρητηρική συμβολή αποτυγχάνει να εμποδίσει τη ροή των ούρων από την κύστη προς τον ουρητήρα, με αποτέλεσμα τα μικρόβια να βρίσκουν δίοδο για το ανώτερο ουροποιητικό και να προκαλούν επεισόδια πυελονεφρίτιδας. Επίσης, μπορεί να είναι μονόπλευρη ή αμφοτερόπλευρη.

Ποια είναι τα αίτια και τα συμπτώματά της;

Τα αίτια μπορεί να είναι είτε συγγενή είτε επίκτητα. Συχνά, η ΚΟΠ δεν παρουσιάζει κανένα σύμπτωμα. Μπορεί, όμως, να εκδηλωθεί με την εικόνα λοίμωξης του ουροποιητικού συστήματος, με συχνουρία, πυρετό και ρίγη. Επειδή τα ούρα παλινδρομούν προς το νεφρό, προκαλούν φλεγμονή στο νεφρό και στην πύελο, πάθηση που ονομάζεται πυελονεφρίτιδα. Οι συνεχείς λοιμώξεις προκαλούν βλάβες στα νεφρά, ουλές και σε παραμελημένες περιπτώσεις μπορεί να τα καταστρέψουν, προκαλώντας χρόνια νεφρική ανεπάρκεια. Οι βλάβες στα νεφρά μπορεί να είναι και ένα αίτιο εμφάνισης υπέρτασης στην παιδική ηλικία.

Πώς γίνεται η εξέταση;

Η υπερηχογραφική κυστεογραφία εκτελείται στο άνετο περιβάλλον ενός ιατρείου υπερήχων με την παρουσία των γονέων. Αφού καθαρίσουμε την περιοχή των γεννητικών οργάνων με διάλυμα ιωδίου, με λεπτό σωληνάκι σίτισης, καθετηριάζουμε την ουροδόχο κύστη, με εφαρμογή gel ξυλοκαΐνης. Στη συνέχεια, μέσω του καθετήρα γεμίζουμε την ουροδόχο κύστη με το σκιαγραφικό υπερήχων νέας γενιάς. Αφού γεμίσει η κύστη παρακολουθούμε τους νεφρούς με τον υπέρηχο για να ανιχνεύσουμε την παλιδρόμηση.

Σε κλινικές μελέτες η χρήση των σκιαγραφικών που χρησιμοποιούνται στη μέθοδο αποδείχθηκαν απολύτως ασφαλείς και δεν έχουν αναφερθεί σημαντικές παρενέργειες κατά την ενδοκυστική τους χρήση. Τα δυσουρικά συμπτώματα (κυρίως τσούξιμο), που παρατηρήθηκαν σε ποσοστό <3%, είναι παρόμοια με αυτά μετά από απλό καθετηριασμό της κύστης και αποδίδονται μάλλον σε αυτόν. Λόγω του καθετηριασμού, το βρέφος θα πρέπει να λάβει αντιβιοτική αγωγή σε δοσολογία που θα υποδείξει ο/η παιδίατρος, μία ημέρα πριν την εξέταση και δύο ημέρες μετά. Επίσης, με την κατάλληλη τεχνική και την εμπειρία του ιατρού παιδοακτινολόγου, μπορεί να απεικονιστούν βαλβίδες οπίσθιας ουρήθρας στα αγόρια.

Συμπερασματικά, τα κυριότερα οφέλη από την υπερηχογραφική κυστεογραφία στα παιδιά είναι η μη χρήση ακτινοβολίας, ραδιενέργειας και οι επιπλοκές από τη χρήση των σκιαγραφικών υπερήχων. Τα τελευταία χρόνια η ευαισθησία της εξέτασης πλησιάζει το 90%, και η ειδικότητα 88%.

Από την Ειδική Ακτινοδιαγνώστρια – Παιδοακτινολόγο Βίκυ Ατσάλη – Στουγιάννου